فرهنگنامه کودکان و نوجوانان

فرهنگنامهٔ کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۵۸ با پیشنهاد توران میرهادی با انگیزهٔ رفع کمبود منابع خواندنیِ بومی در زمینهٔ فرهنگ، هنر و تاریخ ایران و ناکارآمدی منابع ترجمه شده دربارهٔ فرهنگ بشری برای کودک و نوجوان ایرانی راه‌اندازی شد.

شورای کتاب کودک در سال ۱۳۵۸ کار تدوین دانش‌نامه‌ای را آغاز کرد که مختص سنین ۱۰ تا ۱۶ سال باشد و بتواند سؤالات آن‌ها را دربارهٔ مسائل مختلف جوابگو باشد.

 این کار سبب به وجود آمدن شرکتی سهامی عام به نام «شرکت تهیه و نشر فرهنگنامه کودکان و نوجوانان» در سال ۱۳۶۶ شد تا تولید و توزیع و انتشار این کتاب را به عهده گیرد.

حدود ۴۰۰ نویسنده، ویراستار و مترجم، با دستیارها و نقاش‌ها و نقشه‌کش‌ها و بسیاری دیگر، به همراهی شورای کتاب کودک و جمعی از ناشران و فعالان کار کتاب و نشر، گرد هم آمدند و کار تولید کتاب آغاز شد.

این فرهنگ‌نامه که در پایانِ کار حاوی ۵۰۰۰ مدخل خواهد بود، در ۲۵ جلد طراحی شده و تاکنون ۱۷ جلد از آن منتشر شده‌است.

جلد هفدهم این دانشنامه مَدخل‌هایی از حرف «س» (سورنا ـ سیوطی) و همهٔ مدخل‌های حرف «ش» (شابیزک ـ شیمی‌فیزیک) را دربردارد.

فرهنگنامهٔ کودکان و نوجوانان نخستین کتاب مرجعی است که به زبان فارسی، همراه با تصویر، برای کودکان و نوجوانان تألیف شده‌است.

تاریخچه

شورای کتاب کودک از نخستین همایش شورا در سال ۱۳۴۲، تألیف و انتشار فرهنگنامه‌ای برای کودکان و نوجوانان ایرانی را به عنوان یکی از ضرورت‌های اساسی جامعهٔ ما مطرح کرده‌است. به همین سبب، با بهره‌گیری از تجربه‌های گران‌بهای پیشگامان دائرةالمعارف‌نویسی در ایران و با برخورداری از تجربه‌های گروهیِ دانش‌پژوهان و کارشناسان و با تکیه بر کار داوطلبانه و نیز دریافت هدیه‌ای مناسب که سرمایهٔ نخستینِ این گام بلند بود، در پاییز سال ۱۳۵۸ کار تهیه و تدوین فرهنگنامهٔ کودکان و نوجوانان را آغاز کرد.

هدف

هدف شورا پدیدآوردن فرهنگنامه‌ای برای کودکان و نوجوانان ایرانی بود که منبعی معتبر و موثق برای دستیابی به آگاهی‌های درست و مستند با دیدگاهی علمی، مردمی و با الهام‌گرفتن از تاریخ و فرهنگ ایران و منطقه باشد.

گام نخست

شورای کتاب کودک مطالعات اولیه برای آغاز این حرکت را به: توران میرهادی، منصوره راعی، مه‌جبین مهاجر، الهه سیداحمدیان و سیروس طاهباز سپرد. فرهنگنامه در آغاز کار خویش با مشاوره متخصصان موضوعی و کارشناسان آموزش و پرورش مدخل گزینی را آغاز کرد. این افراد عبارت بودند از: مهری آهی، جلال‌الدین امام جمعه، حسن انوری، موسی ایرانشهر، حشمت الله بدیعی، محمدنقی براهنی، علی بلوکباشی، مهرداد بهار، هوشنگ پورکریم، محمدکریم پیرنیا، آذر جزایری، عارف جلالی، ابوالقاسم جمشیدی، عبدالله خدایاری، بهاءالدین خرمشاهی، محمدرضا راشد محصل، منصوره راعی، محمد حسین روحانی، غزاله رئیسی، بهمن سقط چیان، علی سلطانی گردفرامرزی، الهه سیداحمدیان، رضا سیدحسینی، جعفر سیروس ضیاء، علی‌اکبر سیف، هوشنگ شریف‌زاده، هادی شفائیه، سیاوش شهشهانی، علی اشرف صادقی، میترا صحی‌زاده، سیروس طاهباز، پوراندخت طاهرپور، ساسان عشقی، نسریندخت عماد خراسانی، کامران فانی، محمدعلی فرجاد، مهندس فریدون فروتن، حبیب‌الله قاسم‌زاده، فرانک کسایی، عباس گرمان، پروین لیاقت روش، عباس ماهیار، نصرت‌الله مجتبایی، نورالله مرادی، بتول مرتاضی، رضا منصوری، مه‌جبین مهاجر، زهره میرحیدر، کیومرث ناصری، پوراندخت نوذری، محمد هدایی و مرتضی هنری.

گام دوم

در سال ۱۳۶۰ اولین مقاله‌های آزمایشی و کتاب راهنمای نویسنده و ویراستار به کمک اولین ویراستاران فرهنگنامه نوشته شد. این گروه عبارت بودند از: توران میرهادی، ایرج جهانشاهی، هوشنگ شریف‌زاده، محمود محمودی و اسماعیل سعادت.

نخستین سازمان اجرایی

سازمان اجرایی فرهنگنامه در سال ۱۳۶۲ شکل گرفت. توران میرهادی دبیر اجرایی و نوش‌آفرین انصاری، علی بلوکباشی، علی پازوکی، ایرج جهانشاهی، عباس حری، مهربانو عنقایی و محمد هدایی، اولین اعضای گروه اجرایی فرهنگنامه کودکان و نوجوانان بودند.

مشاوران

گروهی از پژوهشگران و کارشناسان نیز در تهیه و پیگیری اجرای طرح فرهنگنامه مورد مشاوره قرار گرفتند، این گروه عبارت بودند از: عبدالحسین آذرنگ، نادر افشار، کریم امامی، احمد بیرشک، علی پازوکی، عباس حری، بهاءالدین خرمشاهی، عبدالحسین زرین‌کوب، محمدرضا شفیعی‌کدکنی، سید جعفر شهیدی، ثریا قزل‌ایاغ، مهدی محقق، عباس یمینی شریف و غلامحسین یوسفی.

نخستین شواری اجرایی و دبیر اجرایی

در سال ۱۳۶۸، طبق مصوبهٔ هیئت‌مدیرهٔ شورای کتاب کودک، فرهنگنامه دارای سازمانی مستقل شد که زیرنظر دبیر اجرایی و شورای اجرایی و شورای ویراستاران، کار تألیف فرهنگنامه را پیش برد. اعضای اولین شورای اجراییِ فرهنگنامه توران میرهادی (دبیر اجرایی)، نوش‌آفرین انصاری، مهربانو عنقایی، نوشین موسوی، عباس حری، علی بلوکباشی، و علی پازوکی بودند. شورای ویراستاران نیز ایرج جهانشاهی، هوشنگ شریف‌زاده، محمود محمودی، توران میرهادی، علی پازوکی، ایران گرگین و اسفندیار معتمدی بودند.

نخستین جلد فرهنگنامه

در سال ۱۳۷۱ نخستین جلد فرهنگنامه منتشر شد و از آن زمان روند تدوین فرهنگنامه همچنان ادامه دارد. اکنون نویسندگان، ویراستاران، مشاوران و همکاران بسیاری در پدید آمدن این کتاب مرجع سهیم هستند. افراد و گروه‌های یاری دهنده و سازمانها و انجمن‌های بسیاری نیز امکان ادامه فعالیت را فراهم می‌سازند. فرهنگنامه برای توانمندسازی داوطلبان همکاری با فرهنگنامه، اقدام به کارگاه‌های نویسندگی کرده‌است. در کنار این کارگاه‌ها، طی سه سال گذشته جلساتی تحت عنوان هم‌اندیشی به‌طور منظم در اولین سه شنبه هر ماه برگزار کرده‌است. این نشست‌ها به منظور تبادل تجربیات و هماهنگی‌های لازم میان متخصصان موضوعی، نویسندگان و ویراستاران فرهنگنامه انجام می‌شود. همکاران فرهنگنامه در انعکاس فعالیت‌های فرهنگنامه در مطبوعات و شناساندن آن به جامعه همواره فعال بوده‌اند.

ویژگی‌های فرهنگنامه

سنین مخاطب کتاب، نوجوان در نظرگرفته شده و علاوه بر گروهی که دربارهٔ درستی اطلاعات و متناسب بودن تصاویر نظارت می‌کنند، گروهی نیز در نظر گرفته شده تا مطالب کتاب برای سنین نوجوان نوشته شود و برای این گروه مخاطب، قابل فهم باشد.

هر مطلب با توضیح مختصر و مفید و جامعی در چند خط شروع می‌شود که به نوعی تعریف مختصر و کاملی ست از تمامی توضیحات برای سنین پائین که هم با مطلب مورد نظر آشنا شوند و هم به سرعت به جواب برسند. در ادامه موضوع بسط و گسترش می‌یابد، که توضیحات تقریباً تخصصی را نیز شامل می‌شود.

تصاویر کتاب بسیار متنوع است. توضیحات کتاب جامع و در عین حال مختصر است. مثلاً وقتی دربارهٔ کشوری توضیح می‌دهد، نه تنها شکل پرچم، مساحت، جمعیت و نقطه جغرافیایی آن را، که اطلاعاتی ست اولیه ارائه می‌دهد، بلکه تاریخ مختصری از کشور، اقتصاد، منابع طبیعی، آب و هوا، فرهنگ، مشاهیر، آئین رسمی و آداب و رسوم آن کشور را نیز توضیح می‌دهد. مطلب «آلمان»، در ۱۱ صفحه و نزدیک به ۲۰ تصویر از خیابان‌ها، طبیعت، پرچم‌های مختلف در طول تاریخ، نقشه‌های سیاسی و طبیعی و جمعیت‌شناسی را شامل می‌شود. یا درتوضیح مطلب «آش»، علاوه بر تعریف چیستی آن؛ انواع، مواد مصرف شده، فرهنگ و عادات و اعتقادات مردم دربارهٔ آن، و ذکر نام مکان‌هایی که از انواع آش استفاده می‌کنند را نیز توضیح می‌دهد.

و به‌طور جامع:

به پرسشهای گوناگون، پاسخ‌های مناسب و دقیق علمی می‌دهد.

با نگرش علمی و با الهام از تاریخ و فرهنگ مردم ایران تدوین شده‌است.

مقالات بسیاری در زمینه‌های گوناگون دارد.

مقالات فرهنگنامه، متناسب با دانش پایه و زبان و بیان گروه سنی ۱۰ تا ۱۶ سال تدوین شده‌است.

در فعالیت‌های پژوهشی یاور دانش آموزان است.

فرهنگنامه با بیش از پنج هزار عنوان مقاله (مدخل) در ۲۴ جلد تدوین خواهد شد.

جایزه‌ها

فرهنگنامه کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۷۷ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شناخته شد، و در سال ۱۳۷۹ جایزه ترویج علم ایران را دریافت نمود. همچنین جایزه بهترین مقاله‌های دینی در دایره المعارفها را در سال ۱۳۸۳ دریافت کرده‌است.

منبع: ویکیپدیا

چه کنم فرزندم کتاب بخواند؟

انسان موجودی کمال گرا است و با سکون و سکوت سازگاری ندارد. او همیشه به دنبال راهی است که یک گام به جلو بردارد و گره ای از مشکلات خود بگشاید؛ بنابراین برای پیشرفت در عرصه های زندگی، احتیاج به شناخت نسبتا کاملی از خودو جامعه دارد و باید با گذشته و آینده ارتباط برقرار کند.

کتاب نوجوان و مطالعه، وسیله ای برای شناخت و رشد دینی، فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی انسان است. انسان با خواندن یک کتاب خوب کودک، ساخته می شود، رشد می کند و  آمادگی لازم برای حرکت را به دست می آورد. کتاب انسان را به مرزهای علم و دانش نزدیک می کند و او را به قله های رفیع معرفت و آگاهی می رساند.

زمان ها و موقعیت های نامناسب برای مطالعه

در هنگام مطالعه، باید به موارد زیر دقت کنید:- از ایجاد فاصله زیاد بین زمان های مطالعه خودداری کنید.

- مطالعه نباید در ساعت های پایانی شب صورت بگیرد، زیرا در این زمان، اندام های حسی دچار خستگی شده اند.

- مدت زمان مطالعه یک و نیم تا دو ساعت باشد و پس از استراحتی کوتاه، مطالعه دوم را آغاز نمایید.

- درمان مطالعه، نباید خستگی بر شما مستولی شده باشد.

- در مورد مطالعه درسی، اگر در طول سال، مطالعه روزانه داشته باشید، بسیار مفیدتر است، زیرا مطالعه در شب امتحان، ایجاد اضطراب می کند و اضطراب، سبب کاهش قدرت حافظه می شود.

- نباید برای جبران محدودیت زمانی، با سرعت بیشتری مطالعه کنید.

- در زمان مطالعه باید به دور از هرگونه تشویش و نگرانی باشید.

شیوه های ایجاد انگیزه و عادت دادن فرزندان به مطالعه و کتابخوانی

1- از شیوه الگویی استفاده کنیدتاثیر الگو و نقش پذیری انسان یک امر طبیعی است که از غریزه تقلید سرچشمه می گیرد. یکی از کارهای مهم و موثری که والدین می توانند در خصوص همراهی و هماهنگی با فرزندان خود در امر مطالعه و کتابخوانی انجام دهند، آشنا کردن آنها با کتابخانه است. پدر یا مادری که دست فرزند خود را بگیرد و حداقل برای نخستین بار، او را تا کتابخانه همراهی نماید و در انتخاب کتاب خوب نوجوان به او کمک کند، نه با حرف که به واسطه عملکرد خود به او می گوید: «مطالعه آنقدر ارزش دارد که من همراه تو می آیم و وقت خود را در این راه صرف می کنم.»

پدر، مادر و خواهر یا برادر بزرگتر، کاملترین الگوها برای همانندسازی کودکان هستند.

همچنین اگر یک کتابخانه هر چند کوچک در خانه وجود داشته باشد و قسمتی از آن نیز به کودک اختصاص یابد، میل و توجه او به کتاب نوجوانان و مطالعه تقویت می شود.

بنابراین در خانواده هایی که والدین علاقه زیادی به مطالعه ندارند و اوقات فراغت خود را صرف سرگرمی هایی می کنند که با کتاب و مطالعه ارتباطی ندارد، نباید انتظار داشت که فرزندان به کتاب خواندن و مطالعه، علاقمند شوند.

2- برنامه ریزی کنیدداشتن یک برنامه مناسب از ضروری ترین نیازهای انسان در زندگی است. هر چند در جامعه ما بسیاری از افراد و خانواده ها به این اصل اساسی و مهم توجهی نمی کنند، ولی معمولا انسان هایی که طالب موفقیت و سعادت هستند، برنامه منظمی برای زندگی خود و فرزندانشان تنظیم می کنند؛ برنامه ای که دربرگیرنده تمام نیازهای جسمی و روانی آنها باشد؛ فعالیت هایی چون انجام تکالیف شرعی و دینی، بازی، ورزش،انجام تکالیف درسی، تماشای تلویزیون، همکاری در امور خانه، شرکت در بحث های خانواده، مطالعه و

کتابخوانی

و غیره.

مطالعه,بهترین روش  مطالعه,روشهای بهتر  مطالعه

3- برای فرزندان خود قصه بگوییدقصه وسیله ای است که می تواند کودکان ار پای صحبت بزرگترها بنشاند و روابط عاطفی میان آنها را تقویت کند. والدین می توانند از راه قصه گویی، توجه و اعتماد کودکان را به خود جلب کنند و با انتقال آنان به دنیای شادی و تخیل، زمینه رشد و تکامل ذهنی شان را فراهم سازند. کودکان علاقه زیادی به شنیدن قصه دارند و از این کار لذت می برند. آنها بسیاری از اوقات به مطالبی که برایشان می گوییم یا می خوانیم، به چشم یک قصه کودکان خیال انگیز نمی نگرند، بلکه آن را رویدادی واقعی می دانند که در زمان های گذشته به وقوع پیوسته و همین امر باعث می شود با علاقه و دقت بیشتری به این مطالب گوش دهند.

از این علاقه به خوبی می توان برای ایجاد انگیزه و عادت دادن آنها به مطالعه و کتابخوانی استفاده کرد. در حقیقت ما با قصه گویی، لذت و شیرینی کتاب کودک و نوجوان و مطالعه را به کام کودکان می ریزیم و داستان کودک وقتی بداند که چنین قصه های شیرین و خیال انگیزی محصول کتاب است، در آرزوی آن است که خودش هم بتواند روزی کتاب به دست بگیرد و آن را بخواند.. در حقیقت ما با قصه گویی، لذت و شیرینی کتاب و مطالعه را به کام کودکان می ریزیم و کودک وقتی بداند که چنین قصه های شیرین و خیال انگیزی محصول کتاب است، در آرزوی آن است که خودش هم بتواند روزی کتاب به دست بگیرد و آن را بخواند.

4- برای کودکان اشعار زیبا و موزون بخوانیداز آنجا که کلام شعر آهنگین و موزون است، می تواند علاقه و توجه کودکان را به خود جلب کند و به راحتی آنان را به وادی تخیل بکشاند. شعر خواندن از روی کتاب برای بچه ها، در علاقمندی آنها به کتاب و ایجاد رغبت و عادت به مطالعه بسیار موثر است و در حقیقت، همان نقشه قصه را ایفا می کند. شعرهای کودکان باید کوتاه، ساده و روان باشد و با آنچه که مورد علاقه آنان است، ارتباط نزدیک داشته اشد تا بتواند روی آنها تاثیر بگذارد

.5- کتاب را با صدای بلند برای کودک خود بخوانیدبلند خواندن کتاب، علاوه بر اینکه محتوا و معنای آن را بهتر انتقال می دهد، می تواند تصورهای درونی و عشق و علاقه فردی که کتاب می خواند را نیز به افرادی که برای آنها کتاب خوانده می شود، منتقل کند و یک رابطه عمیق و عاطفی بین آنها پدید می آورد.

اگر وقتی که ما مطالب کتاب را می خوانیم با انگجشت به تصاویر هم اشاره کنیم و اجازه دهیم که کودک، حرکات دست ما را ببیند و به تصویرهای کتاب نگاه کند و ما نیز ارتباط بین مطالب کتاب و تصویرهای آن را برایش شرح دهیم، او احساس مشارکت می کند و علاقه بیشتری از خود نشان می دهد.

6- کودکان را به کشیدن نقاشی تشویق کنیداگر فرزندان خردسال خود را به کشیدن نقاشی تشویق کنیم و زمینه ای فراهم آوریم که آنها با دفتر، قلم و مداد رنگی آشنا شوند، گام موثری در جهت افزایش علاقه آنها به کتاب برداشته ایم. کودک علاقمند به نقاشی، سعی می کند کتاب های مختلف را به دست آورد تا تصاویر آنها را بکشد و همین جستجو برای یافتن کتاب و تصویرهای زیبا، علاقه او را به کتاب بیشتر می کند.

 مطالعه,بهترین روش  مطالعه,روشهای بهتر  مطالعه

 7- کودکان را به بیان داستان ها و مطالبی که خوانده اند، تشویق کنیدکودکان دوست دارند مطالبی را که خوانده اند، بیان کنند و از این کار لذت می برند. وقتی کودک می خواهد قصه ای را که از زبان فرددیگری شنیده یا در کتابی خوانده است برای ما تعریف کند، باید با صبر و حوصله و اشتیاق به سخنان او گوش دهیم و این برخورد ما نشانه این است که به مطالعه او و مطالبی که خوانده است، علاقه مندیم؛ بنابراین او سعی خواهد کرد به این کار ادامه دهد و اطلاعات جدیدتری کسب کند تا در فرصت های مناسب، به بیان آنها بپردازد و مورد تشویق و تحسین قرار گیرد

.8- از اسباب بازی های کودکان برای ایجاد عشق و علاقه نسبت به کتاب و مطالعه استفاده کنیداسباب بازی، کودک را از دنیای درونی اش بیرون می کشد و او را با دنیای بیرون ارتباط می دهد و بدین وسیله می تواند میان دنیای تخیل کودکانه خود و واقعیت، پل بزند. ساخت وسایل مطالعه به صورت اسباب بازی، زمینه فکری خوبی نسبت به کتاب و کتابخوانی در کودک پدید می آورد. همانطور که او وسایل آشپزی را دور خود می چیند و از آنها برای طبخ غذای خیالی و پذیرایی از میهمانان فرضی استفاده می کند، به همین شیوه می تواند با داشتن قفسه های کوچک کتاب، میز، چراغ مطالعه و کتاب، نقش یک کتابدار یا دانش آموز اهل مطالعه را بازی کند. می توان با استفاده از چند تکه مقوا و وسایل ساده این بازی را انجام داد

.9- برای پاسخ دادن به پرسش های کودکان، از کتاب کودکانه استفاده کنیددر بسیاری از موارد بهتر است به جای دادن پاسخ سریع، آنها را تشویق کنیم که خودشان پاسخ مورد نظرشان را پیدا کنند و برای این کار، به آنها کتاب معرفی کنیم تا پاسخ خود را در آن بیابند. اگر کتاب های مورد استفاه، تصویر داشته باشد، نتیجه مطلوبتری به دست خواهد آمد

.10- برای کودکان و نوجوانان خود، کتاب ها و نشریه های مناسب خریداری کنیداگر والدین به خرید کتاب برای کودک اهمیت بدهند، به راحتی می توانند او را به سمت مطالعه سوق دهند. برای مثال، وقتی پدری چند روز به مسافرت می رود، کودک با بی صبری در انتظار آمدن او لحظه شماری می کند و با آمدن پدر، خود را در آغوش او می اندازد و معمولا اولین سوالش این است که «پدر برایم چه آورده ای؟!» ممکن است پدر برای او شیرینی، اسباب بازی یا لباس آورده باشد اما اگر همراه هر کدام از اینها، یک یا چند جلد کتاب متناسب با سن او را نیز آورده باشد، به او می فهماند که همانطور که شیرینی، اسباب بازی یا لباس اهمیت دارد، کتاب هم ارزشمند است. اهدای کتاب در موقعیت های مناسب، مثل جشن تکلیف یا تولد، می تواند اثربخشی بالایی داشته باشد.

منبع:بیتوته

اثرات بازی فکری کردن بر میزان هوش و رشد کودکان

اثرات بازی کردن بر میزان هوش و رشد کودکان

بازی کارتی کردن یک فعالیت دائمی و سازمان یافته است که بر اساس هوش و انگیزه کودک انجام می‌شود. بازی کردن یکی از عوامل اصلی رشد کودکان می‌باشد.

بازی کردن - رشد کودکان - رشد ذهنی کودکان -  الگوی بازی کودکان

 

با حضور دائم کودک در محیط و کشف عوامل متغیر و ثابت محیطی و با استفاده از فعالیت‌های هدفمند، مهارت‌های شناختی‌، اجتماعی، هیجانی و جسمانی او با کیفیت مطلوب رشد می‌کند.

 

 

معیارهای بازی چیست؟

 پیاژه، روان‌شناس معروف سویسی، برای تمیز و تشخیص بازی از کار، پنج معیار را به عنوان شاخص‌های بازی معرفی می‌کند:

 

بازی پی شوم دارای هدف در خود است.

بازی  اختیاری است، نه اجباری.

بازی دلپذیر و خوشایند است.

بازی ترتیب و سازمانی ندارد.

بازی از قید کشاکش و پرخاش آزاد است.

به هر حالت این که کار همان بازی است یا بازی به عنوان کار محسوب می‌شود به بسیاری از عوامل مربوط است که در ذیل به صورت مشروح بدان می‌پردازیم.

 

 

اهمیت و ضرورت بازی برای کودکان

 مهم‌ترین مشغولیت کودک در زندگی بازی است. کودک در جریان بازی و در یک زمان، پرورش فکری و عاطفی، جسمی و اجتماعی می‌یابد و آنچه او از طریق بازی کارتی بدست می‌آورد به طور مثبت کسب می‌کند. زیرا اساس آن تجربه است. این تجربه‌ای است که از طریق عضلات و حواس خود کودک، به دست آمده است. بازی بکی از مهمترین موضوعات تربیتی است که بسیار مورد توجه روان‌شناسان و علمای تعلیم و تربیت قرار گرفته است. تحیقات جدید نشان داده است که بازی تاثیر بسیاری در رشد بدنی و ذهنی کودکان دارد. بدن تنها وسیله‌ای است که کودک بوسیله آن می‌تواند جهان خارج را توسط حواس مختلف درک کند. هر آنچه کودک شما از بازی بدست می‌آورد، به طور مثبت کسب می‌کند. پس نگران بازی‌های فرزند خود نباشید.

 

 بازی وسیله طبیعی کودک برای بیان و اظهار «خود» است. آلفرد آدلر روان شناس معروف می‌گوید که «هرگز نباید به بازی‌ها به عنوان روشی برای وقت کشی نگاه کرد». کاینست اظهار می‌دارد که بازی کردن برای کودک مساوی است با صحبت کردن برای یک بزرگسال. بازی و اسباب بازی، کلمات کودکان هستند». بازی، روش طبیعی شرکت کودکان در فعالیت‌هایی است که سرانجام سبب کسب مهارت و ورزیدگی برای مقابله با مشکلات زندگی می‌شود. کودکان از طریق بازی احساسات، ناکامی‌ها و اضطراب‌های خود را بیان می‌دارد. همه کودکان فارغ از رنگ پوست و مو یا تعلق به نژاد و قوم خاص در هر کجای دنیا که باشند بازی می‌کنند فعالیت بازی در واقع تلاش کودک برای کنار آمدن با محیط است که از این طریق او خود را می‌یابد و دنیا را درک می‌کند.

 

 درمورد اهمیت بازی به طور خلاصه می‌توان گفت که از راه بازی می‌توان ضوابط و مقرراتی به کودک آموخت و ناسازگاری‌های اور ا می‌توان اصلاح کرد. نابسامانی‌های او را سرو سامان داده و به راه عقل و اندیشه و پذیرش انظباط انداخت.

منبع: ستاره

چگونه کتاب خوب برای کودکان پیدا کنیم؟

هزاران هزار کتاب کودک سالانه منتشر می شود. این داستانهای کودکانه که میتوانید سال ها آن ها را بخوانید، اغلب بسیار ساده هستند.

اما ناشران می گویند این بدان معنا نیست که آنها آسان است برای نوشتن. مارگارت آناستاس، سردبیر هارپر کالینز کودکان و نوجوانان، "یک کتاب با عکس های خوب، یک داستان پیچیده را در 32 صفحه تعریف میکند که اینکار خیلی سخت است".

پس تفاوت بین کتاب کودک متوسط و کتاب کودک خوب چیست؟ به عنوان نویسنده کتاب پرفروشترین کتاب کودکان، در اینجا سه معیار برای یک کتاب کودک خوب را بیان میکنیم:

1. شخصیت های قوی که باعث احساسات قوی می شوند

کتابهای کودکان، بدون توجه به چگونگی ساده بودن یا پیچیدگی، احساس خوبی را ایجاد می کنند. آنها می توانند ما را خشنود کنند و یا به گریه بیاندازند و باعث شوند تا به شخصیت داستان اهمیت بدهیم و برایش نگران باشیم.

مثل تام گیتس یا پنی قشقرق

2. داستان ها آموزش میدهند

داستان های خوب کودکانه می توانند مفاهیم ساده ای را در مورد اعداد، حروف یا رنگ آموزش دهند. یا می توانند درباره تنوع، عشق، رفتار و پذیرش یا.. آموزش دهند.

3. ذهن کودک را با لغات و مفاهیم و تصاویر جدید آشنا میکند و دانسته هایش را گسترش میدهد

کتاب کودکان خوب می تواند داستان به همان اندازه از طریق آثار هنری را به اشتراک بگذارد و نویسنده را فرصتی برای گسترش ذهن های جوان از طریق زبان جالب شاعرانه، لغوی سرگرم کننده، واژگان پیشرفته و غیره ارائه دهد.

تمرین

آیا تا به حال خودت را برای بچه ها نوشتی؟ برای امروز تمرین کنید، وانمود کنید که به تازگی استخدام شده اید که یک کتاب تصویری کودکان بنویسید. برای این کتاب چندین بند بنویسید. 

وقتی که به پایان رسید، عمل خود را در بخش نظرات ارسال کنید. 

برای کودکان، کتاب آسیب‌رسان نخریم

بعضی از نویسندگان کتاب های کودک و نوجوان به جای سادگی به سطحی‌نگری روی آورده‌اند و این موضوع موجب نگرانی است.

کتاب‌های کودکان را جدی بگیریم  (برای کودکان کتاب آسیب‌رسان نخریم)به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ در چند سال اخیر، تبلیغات بسیاری برای بالا بردن میزان مطالعه خانواده‌ها انجام شده و خوشبختانه با مسجل شدن ارزش کتاب و مطالعه برای خانواده‌ها، والدین حتی اگر خود علاقه‌ای به مطالعه ندارند، فرزندان خود را علاقه‌مند به این محصول فرهنگی می‌کنند. از این رو شاید کتاب کودک و نوجوان بیشتر از هر کتابی در هر رده سنی در سبد خرید خانواده‌ها قرار گرفته است. اما متأسفانه در این میان عده‌ای تنها به بعد سودآوری این محصول فرهنگی توجه کرده و با انتشار کتاب‌های نازل از توجه مردم به خرید کتاب برای کودکانشان سوء‌استفاده می‌کنند. کتاب‌هایی با موضوعاتی پیش پا افتاده، سطح پایین با کلمات و عبارات نادرست که به ذهن و روان کودک آسیب می‌رسانند. هر چند عده‌ای مخالف آموزش در ادبیات هستند اما کودکان نیاز به آموزش دارند و این آموزش باید در جای جای زندگی ‌آن‌ها گنجانده شود که بی‌شک مطالعه از مهم‌ترین بخش‌های زندگی یک کودک است.

 

حتی قصه‌های عامیانه ایرانی هم در این آشفته بازار انتشار و سودآوری از کتاب‌های کودک بی‌نصیب نبوده‌اند. قصه‌هایی که آگاهانه یا ناآگاهانه فرهنگ ایرانی را نشانه گرفته‌اند. خاله سوسکه‌ای که در عصر اینترنت و بی‌شوهری! زندگی می‌کند از آن جمله است.

 

محمد میرکیانی نویسنده کودک در این باره می‌گوید: «اینکه عده‌ای که با ادبیات آشنا نیستند و برای جاذبه و ایجاد کشش در داستان به سمت فضاهایی می‌روند که اصلا مناسب گروه سنی کودک و نوجوان نیست، باعث نگرانی است. بدگویی، زشت‌گویی و ناپسندگویی جایی در ادبیات کودک ندارد حتی اگر به بهانه شخصیت پردازی برای کودکان یا شناخت جایگاه یک کاراکتر در رمان باشد و به همین علت است که نوشتن برای کودک و نوجوان کار دشواری است چرا که شما باید تمام ابعاد و ویژگی‌های موجود روحی روانی کودک و نوجوان را در نظر بگیرید. مطلب ساده به معنی مطلب سطحی و آسیب‌رسان نیست. یک مطلب ممکن است در عین سادگی عمیق و پربار باشد. بعضی در نگارش برای کودکان و نوجوانان به جای سادگی رو به سطحی‌نگری آورده‌اند و این آسیب می‌رساند.»

 

در این مشکل فرهنگی به وجود آمده نمی‌توان یک عامل را مقصر دانست. خانواده، نویسندگان و ناشران کودک و هیأت نظارت بر کتاب کودک همگی در به وجود آمدن این معضل نقش دارند.

 

خانواده‌ها باید در هنگام خرید یک کتاب دقت بسیاری داشته باشند و کتابی را به صرف داشتن ظاهر و یا عنوان جذاب خریداری نکنند. همان طور که کتاب‌های خوب بزرگسال را با شناخت تهیه می‌کنیم، باید این حساسیت در خرید کتاب کودک و نوجوان نیز وجود داشته باشد.

 

میرکیانی خانواده را مهم‌ترین عامل در گسترش تعداد کتاب‌های ضعیف می‌داند و می‌گوید: «خانواده ‌نباید هر اثری که شکل و عنوان کودک و نوجوان داشت را تهیه کنند. بلکه باید نویسنده و ناشر را بشناسند و این کار با جستجو در اینترنت به راحتی امکان‌پذیر است. باید قبل از خرید کتاب درباره نویسنده تحقیق کنند که آیا او ادبیات کودک را می‌شناسد و با حوزه کاری خود آشناست؟ همان طور که حاضر نیستیم فرزندمان را هر رستورانی ببریم، هر چند اگر کیفیت یک وعده غذا خوب نباشد تأثیرش همان روز است؛ هر کتابی را هم نباید در دسترس کودکمان قرار دهیم. کتاب محصول فرهنگی و غذای روح است. اگر روح فرزند آسیب ببیند در بزرگسالی چطور این مشکل را درمان کنیم؟»

 

واضح است که عملکرد هیأت نظارت بر کتاب در این زمینه بسیار مهم است و این نشان دهنده لزوم به کارگیری بیشتر ضابطه‌ها و قوانین جدی‌تر در این حوزه است. قطعا نوع ممیزی در کتاب کودک با کتاب‌های بزرگسال فرق می‌کند، بنابراین این گروه علاوه بر داشتن اعضای کارشناس کودک، باید دقت و اهتمام بیشتری بر این موضوع داشته باشند و تولیدات کودک و نوجوان به حال خود رها نشود.

 

همانطور که گفتیم؛ نویسندگان کتاب کودک هم در این مسئله بسیار مورد اهمیت هستند. میرکیانی خود را امانت‌دار می‌داند و در رابطه با وظایف نویسندگان بیان می‌کند: «‌به عنوان نویسنده کتاب کودک و نوجوان باید توجه داشته باشیم که فرزندان این سرزمین امانت در دست ما هستند. این امانت نباید آسیب ببیند. نویسندگان اجازه ندارند به صرف اینکه مخاطب نمی‌تواند از خود دفاع کند، هر اثری را در خدمت او بگذارند. ما مسئول و پاسخگو هستیم.»

 

تعدادی از ناشران کتاب کودک نیز بدون توجه به روح و روان فرزندان این مرز و بوم، تنها به علت سودآوری به اشخاصی که در این زمینه دانش کافی ندارند اعتماد کرده و با دادن مبلغ ناچیزی اثر شخص را از آن خود کرده و اقدام به انتشار آن به هر شکلی که می‌خواهند می‌کنند.

 

به طور کلی؛ بحث کتاب کودک و نوجوان، مسئله‌ای نیست که بتوان آن را ساده گرفت و از آن گذشت. ادبیات کودک، پایه و ستونی برای ادبیات بزرگسال ایران است. بهتر است با همت و دقت همگانی هر چه بیشتر در محکم کردن ستون‌های ادبی کشور کوشا باشیم.

 

منبع : باشگاه خبرنگاران جوان